Autor: Anna Mieszkowska
Jeden genialnie układał poszczególne numery w programie kabaretu, a drugi przywiązywał wagę do każdego słowa, a nawet przecinka w tekście.
Starsze pokolenie czytelników zapewne pamięta telewizyjny cykl „W starym kinie”, w którym Stanisław Janicki prezentował dorobek przedwojennej kinematografii. Na ekranie pojawiały się między innymi nazwiska Hanki Ordonówny, Miry Zimińskiej, Zuli Pogorzelskiej, Konrada Toma, Marii Malickiej, Zofii Terne, Marii Modzelewskie, Mariana Hemara i Fryderyka Jarossy’ego.
Tym dwóm ostatnim mężczyznom Anna Mieszkowska poświęciła swoją najnowszą książkę. Znawczyni i wytrawna erudytka , bez problemów porusza się pomiędzy meandrami kina, muzyki, teatrów i kabaretów przedwojennego świata.
A jak to się wszystko zaczęło? Ano z początkiem XX wieku, kiedy obaj panowie byli już dziećmi. Lwów, Praga, Wiedeń, Budapeszt, dwie żydowskie rodziny i Warszawa, która połączyła artystycznie obu panów. Jeden – utalentowany lingwistycznie, syn pół Węgra, pół Chorwata i zasymilowanej Żydówki a drugi z polskiej rodziny Żydowskiej ze Lwowa. Zanim Jarossy i Hemar poznali się w Warszawie, mieli za sobą bogate doświadczenia literacko-kabaretowe. Hemar, przywiązujący wagę do każdego słowa i literatury a Jarossy , czarujący konferansjer, reżyser i profesjonalista w prowadzeniu teatrów. Bliżej poznali się na scenie teatrzyku Perskie Oko, jesienią 1926 roku. Aż do czasów okupacji tworzyli obok siebie wzajemnie, uzupełniając swoje talenty. Hemar był niezwykle płodny w pisaniu przebojów a Jarossy swoim charakterystycznym „Prouszi Państwa” prezentował je ze scen teatrzyków rewiowych i kabaretów. Marian Hemar sam siebie nazywał hodowcą piosenek i uważał, że w jej tekstach „…wszystko powinno być łatwe. Rytm piosenki, puenta w trzeciej zwrotce, dowcip konferansjera i bezczelna muzykalność finałowego refrenu”.
A kabaret ? Pociągał obu panów od zawsze. Może dlatego tak im dobrze szło aż do wybuchu wojny. I znów Hemar: „Mnie dlatego kabaret od lat tak pociąga jako widowisko, że w dobrym kabarecie jest miejsce na wszystko. Na satyrę, na patos, na tango milonga, na cynizm, i na liryzm, na klauna idiotyzm, na erotyzm, egotyzm i na patriotyzm. Na komedię i na dramat, symfonię i operę -a wszystko w miniaturce”. Czas wojny i okupacji zrujnował piękny świat literacko-muzycznej Warszawy. Obaj panowie, z powodu żydowskiego pochodzenia musieli szukać schronienia. Hemarowi udało się wydostać z okupowanej Polski a Jarossy przeszedł okupację, powstanie, getto. Obaj przeżyli i znaleźli się na emigracji. Próbowali wskrzesić dawnego ducha przedwojennych kabaretów i teatrów, ale to był już inny czas, inni ludzie. Kłótnie i niesnaski wśród polskiej emigracji nie sprzyjały sztuce. Jarossy czuł się osamotniony, a Hemar, choć pisał nadal i współpracował z Radiem Wolna Europa, to często popadał w twórczą depresję.
Anna Mieszkowska przytacza w książce wiele anegdot, wspomnień, recenzji. Pełną garścią korzysta z bogatej korespondencji obu artystów. Wielkim cymesem jest aneks z dwoma skeczami Fryderyka Jarossy’ego. Prowadząc naprzemienną narrację, autorka czyni to tak doskonale, że nie znajdujemy żadnych powtórzeń. Pozwala nam dostrzec obu bohaterów jako ludzi z krwi i kości, z ich wadami, zaletami. Z empatią w sposób szczery i uczciwy odsłania prywatne życie obu panów, czasami dość niezwykłe i szokujące. Lekka forma książki nie oznacza, ze to błaha i sentymentalna pozycja dla starszych pań wspominających przy kominku „Kiedy znów zakwitną białe bzy” czy „Sam mi mówiłeś”.
Książka została napisana lekkim, przystępnym piórem. Jest to dokumentalny przyczynek do historii polskiego kabaretu. Kabaretu, którego fenomenu próżno dziś szukać
i pojąć. Choć moda na kabaret nie przeminęła, to wśród zalewu lepszych i gorszych zespołów znaleźć tego czegoś…no właśnie…czego?
„Gdzie to poszło, gdzie to jest. Gdzie jest ogromny świat miłości naszej. Wspomnienia jakieś, jakiś uśmiech, jakiś gest…”
Robert Mielcarek
Książka zrecenzowana dzięki uprzejmości Wydawnictwa Zwierciadło
Autor: Anna Mieszkowska
Tytuł: „Mistrzowie kabaretu. Marian Hemar i Fryderyk Járosy”
Wydawnictwo: Zwierciadło
Premiera: 09.11.2016 r.
Kategoria: Biografie
Liczba stron: 364
Format: 165 × 235 mm
Oprawa: twarda
